Η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι περίοδος προετοιμασίας για την μεγαλύτερη γιορτή τής Χριστιανοσύνης, το Άγιο Πάσχα. Η περίοδος αυτή χρονικά διαρκεί συνολικά 48 ημέρες και ξεκινά από την καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Μεγάλο Σάββατο. Ουσιαστικά χωρίζεται σε δυο τμήματα: από την Καθαρά Δευτέρα έως το Σάββατο τού Λαζάρου και το δεύτερο τμήμα είναι η Μεγάλη Εβδομάδα. Ονομάστηκε Τεσσαρακοστή, σε ανάμνηση της νηστείας τού Ιησού Χριστού στην έρημο, η οποία είχε διαρκέσει σαράντα ημέρες. Είναι η αρχαιότερη από όλες τις μεγάλες νηστείες της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Καθιερώθηκε τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Αρχικά διαρκούσε έξι εβδομάδες, ενώ αργότερα προστέθηκε και άλλη μία εβδομάδα.[1] Οι τρεις πρώτες ημέρες τής Τεσσαρακοστής θεωρούνται ημέρες απόλυτης νηστείας (σε μερικά μοναστήρια όπως στη λαύρα του Αγίου Σάββα, στο γυναικείο κοινόβιο στη Βηθανία, αλλά και σε άλλα μοναστήρια των Αγίων Τόπων είναι ημέρες απόλυτης ασιτείας χωρίς καθόλου φαγητό ή νερό. Δεν κάνουν διακονίες για περιορισμό δυνάμεων αλλά για ασχολία μόνο με πνευματικά. Μόνο ασχολούνται με προσευχή και ακολουθίες).[2]
Πολλοί Άγιοι έχουν αναφερθεί σε αυτήν την κατανυκτική περίοδο. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει πως ΄΄ κατὰ τὴν περίοδο τῆς μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ὁ ἄνθρωπος ἐμπορεύεται τὴν πνευματικὴ ἐμπορία καὶ συγκεντρώνει πολὺ πλοῦτο ἀρετῆς. Τονίζει πὼς δὲν εἶναι μεγάλο κατόρθωμα νὰ διέλθουμε τὶς ἡμέρες ἁπλῶς τῆς νηστείας, ἀλλὰ σημασία ἔχει νὰ διορθώσουμε κάτι ἀπὸ τὰ ἐλαττώματά μας καὶ νὰ πλυθοῦμε ἀπὸ τὰ ἁμαρτήματά μας΄.΄[3]
Την περίοδο αυτή η πάνσοφος εκκλησία για να εισέλθουμε στο πνεύμα τής κατάνυξης και της μετανοίας έχει ορίσει κάποιες ακολουθίες για αυτήν την περίοδο. Κάθε Κυριακή απόγευμα όπου τελείται ο Κατανυκτικός εσπερινός (ο πρώτος είναι γνωστός και ως ΄΄ εσπερινός τής συγχωρήσεως ΄΄), η προηγιασμένη Θεία Λειτουργία (όπου τελείται κάθε Τετάρτη και Παρασκευή συνήθως πρωινές ώρες), το Μέγα Απόδειπνο όπου τελείται από Δευτέρα- Πέμπτη. Οι Χαιρετισμοί στην Υπεραγία Θεοτόκο αποτελούν ένα διάλειμμα της κατανύξεως και τού πένθιμου κλίματος που υπάρχει. Αυτό το χαρούμενο κλίμα διαρκεί μέχρι το τέλος τής Θείας Λειτουργίας τού Μεγάλου Βασιλείου, ο οποίος μας λέει για την νηστεία: " Μην περιορίζεις όμως το καλό της νηστείας μόνο στην αποχή από το φαγητό. Γιατί πραγματική νηστεία είναι μόνο να μην κάνεις τίποτε άδικο. Να λύνεις κάθε δεσμό αδικίας. Συγχώρησε τον πλησίον σου για το κακό που σου έκανε και ξέχασε αυτά πού σου χρωστάει. Κρέας δεν τρως αλλά κατασπαράζεις τον αδελφό σου. Μολονότι εγκρατεύεσαι στο κρασί δεν εγκρατεύεσαι στις κακολογίες". Και επιπλέον αλλού προσθέτει ο ίδιος: " Η νηστεία ενισχύει την προσευχή, γίνεται φτερό στην πορεία της προς τον ουρανό. Είναι μητέρα της υγείας, παιδαγωγός της νιότης, στολίδι των γηρατειών".
Έτσι λοιπόν η νηστεία από τα πάθη και από τις πολλές τροφές, αποβαίνει χρήσιμη για όλους, για μικρούς και μεγάλους, τους νέους τους παιδαγωγεί διδάσκοντας τους την εγκράτεια και τους ηλικιωμένους τους μεταδίδει επίσης περίσσιες χάρες και αρετές. Σε όλους προσφέρει πνευματική αλλά και σωματική υγεία, χαλιναγωγεί τις άσωτες τάσεις και επιθυμίες, ξεριζώνει τον εγωισμό ενώ καλλιεργεί στην ψυχή ευγενικά συναισθήματα και γαληνεύει τον νου, παράλληλα δυναμώνει την διάθεση μας για προσευχή και την καθιστά ακόμη πιο αποτελεσματική στην πορεία της προς τον Θεό, αφού πια είναι πιο ανάλαφρη και καθαρή, σαν ένα "φτερό", όπως πολύ παραστατικά ο Μέγας Βασίλειος χαρακτηρίζει την προσευχή εν μέσω νηστείας.
Με όλες αυτές τις ακολουθίες της Μ. Τεσσαρακοστής, με τους διδακτικούς ύμνους και την νηστεία την οποία κάνουμε οδηγούμαστε στο να συναισθανθούμε την αμαρτωλότητα μας και να οδηγηθούμε στην μετάνοια. Όλα αυτά όμως δεν πρέπει να τα ακολουθούμε για τυπικούς λόγους και σαν ένα ιερό καθήκον. Πρέπει να μας γίνουν τρόπος ζωής και να τα βιώνουμε ! Σύμφωνα με τον απόστολο Παύλο «…δίκαιοι και άξιοι αμοιβής ενώπιον του Θεού δεν είναι αυτοί, οι οποίοι απλώς ακούουν και γνωρίζουν τον Νομον, αλλ' όσοι τον τηρούν και τον εφαρμόζουν.» (Ρωμ. β΄ 13)
Όλο το πνεύμα τής περιόδου εκφράζεται από την ευχή τού Αγίου Εφραίμ τού Σύρου «Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργίας, πνεῦμα φιλαρχίας καί ἀργολογίας μή μοι δῷς. Πνεῦμα δέ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονής καί ἀγάπης χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁράν τά ἐμά πταίσματα, καί μή κατακρίνειν τόν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητός εἶ εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Αμήν» που σημαίνει «Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, μην επιτρέψεις να με κυριέψει το πνεύμα της αργίας, της περιεργίας, της φιλαρχίας και της αργολογίας.!! Χάρισε σε μένα, τον ελάχιστο δούλο σου, πνεύμα σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης.!!! Ναι, Κύριε και Βασιλιά μου, δος μου το χάρισμα να βλέπω μόνο τις δικές μου αμαρτίες και τα λάθη και να μην κατακρίνω τον αδελφό μου.Για Σένα που είσαι άξιος κάθε τιμής και δοξολογίας στους ατελεύτητους αιώνες. Αμήν»[4]
Για αυτό αυτή η Σαρακοστή ας αποτελέσει την έναρξη μιας νέας εν Χριστώ ζωής μακριά από την αμαρτία. Όχι μόνο για αυτές τις μέρες αλλά για όλη μας την ζωή. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι η αυτή η περίοδος είναι περίοδος «χαρμολύπης». Από την μια μέσα από τον αυτοέλεγχο βλέπουμε τις αμαρτίες μας αλλά από την άλλη μέσα από την συντριβή για τις αμαρτίες μας αλλά και τον αγώνα μας οδηγούμαστε νικητές στο Πάσχα. Στο δικό μας Πάσχα όπου θα περάσουμε από την σκλαβιά και την δουλεία της αμαρτίας, στην αιώνια ελευθερία.
[1] http://www.romiosini.org.gr/D3F6AA2D.el.aspx προσπελάστηκε στις 1/3/2021
[2] http://www.romiosini.org.gr/D3F6AA2D.el.aspx προσπελάστηκε στις 1/3/2021
[3] http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/explanatory/iwhl_edesshs_megalh_tessarakosth.htm προσπελάστηκε στις 1/3/2021
[4] http://www.imfokid.gr/2017/02/blog-post_27.html προσπελάστηκε στις 2/3/2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου